Verschillen met FTK

Voor de verschillen met het FTK kunnen we kijken naar de verschillen in het model, dat wil zeggen de opzet van de regels en naar de uitkomsten

Modelmatige verschillen

De ROL is als model de doorontwikkeling van het FTK. FTK is ooit begonnen als wettelijke vastlegging van een wiskundig model. Het model kent een doelstelling (borgen van een goed pensioen). Die doelstelling is gekwantificeerd. Daarna is gekeken welke risico’s het realiseren van de doelstelling bedreigen. Ook die risico’s zijn gekwantificeerd en dat resulteerde op hoofdlijnen in de regels zoals we die nu kennen.

ROL volgt dezelfde route, maar kiest verschillende malen voor een ander invulling. Dat begint al bij de allereerste stap, het kwantificeren van de doelstelling. Onder FTK is de doelstelling “borgen van een goed pensioen” gekwantificeerd tot: zorgen, dat een fonds voldoende middelen heeft om de nominale verplichtingen met 97,5% zekerheid de komende twaalf maanden te kunnen overdragen aan een derde partij tegen zakelijke condities.

ROL kiest op een paar punten voor een andere kwantificering. Zo is de modeldoelstelling binnen de ROL niet gericht op het kunnen overdragen van de verplichtingen aan een derde, maar op het zelf kunnen nakomen van de verplichtingen. En die doelstelling is niet beperkt tot één jaar, maar voor de gehele looptijd.

Doordat de modeldoelstelling is gericht op het kunnen overdragen van de verplichtingen aan een derde partij, is het hele systeem gericht op de financiële markten. Activa worden vanuit deze doelstelling als vanzelfsprekend op marktwaarde gewaardeerd. En ook pensioenverplichtingen zijn gemodelleerd als een liquide verhandelbare financiële short positie. Vanuit die modellering is de risicovrije rente een vanzelfsprekende keuze.

ROL is niet gericht op het kunnen overdragen van verplichtingen, maar op het zelf kunnen nakomen daarvan. Daardoor zijn fondsen minder afhankelijk van waarderingen op financiële markten. 

Door de ander modeldoelstelling wordt de risicovrije rente helemaal niet logisch en is een rekenrente gericht op de eigen beleggingsportefeuille vanzelfsprekender. 

Moeilijk verhandelbare, maar goed renderende activa kunnen onder de ROL ook hoger gewaardeerd worden. Onder de ROL gaat het namelijk niet om wat een belegging bij onmiddellijke verkoop oplevert op de markt, maar wat deze in de komende jaren aan rendement oplevert. 

Gedacht kan worden aan een hypotheekportefeuille aan het begin van de jaren tien. Toen zat de markt voor hypotheekportefeuilles op slot door de beperkende voorwaarden vanuit de staatssteun. De marktwaarde van hypotheken was daardoor erg laag, terwijl het rendement weinig veranderd was ten opzicht van de tijd ervoor. 

Een ander belangrijk verschil tussen FTK en ROL is de factor tijd. FTK kijkt niet verder dan één jaar vooruit en comprimeert de risico’s van een jaar tot één punt in de tijd. Het FTK is daardoor een statisch risicomodel. ROL daarentegen kijkt ook hoe risico’s zich ontwikkelen in de tijd. ROL is daardoor een dynamisch model.

Dan is er het verschil in het karakter van de buffers. Het FTK kent expliciete buffers. Die buffers moeten gevormd worden naast de technische voorzieningen. Daardoor komen ze wat los te staan van het pensioen. De buffers kunnen ook niet helemaal gebruikt worden waar ze voor zijn, namelijk het opvangen van klappen. Want als die klappen zich voordoen, dan moeten er nog steeds buffers zijn. 

De ROL kent impliciete buffers. Die staan niet naast de technische voorzieningen, maar zitten er in door de prudent gekozen rekenrente. Elk jaar waarin de risico’s waartegen de buffers moeten beschermen zich niet voordoen vallen de buffers vrij en kunnen ze gebruikt worden voor bijvoorbeeld indexatie. 

Verder is nog een verschil hoe er tegen indexatie aangekeken wordt. Onder het FTK is indexatie gemodelleerd als bedreiging voor het nakomen van de nominale verplichtingen. Regels zijn geformuleerd als “Indexatie mag niet, tenzij”. 

Onder de ROL is indexatie gemodelleerd als het aspect met de op één na hoogste prioriteit, na de nominale verplichtingen. Indexatie is het eerste bestedingsdoel van overschotten die ontstaan na vrijval van de impliciete buffers.

Verschillen in de praktijk

Onder de ROL kan zal heel anders belegd worden dan onder het FTK.  Die beleggingen renderen veel meer dan onder FTK, waardoor meer ruimte voor indexatie ontstaat. Het bijbehorende risico wordt beheerst door op een intelligentere manier met risicospreiding om te gaan. Het gevolg is, dat vrij snel weer indexatie gegeven kan worden en dat de kans op volledige indexatie op korte termijn ook reëel is. 

De dynamische rentecurve is gebaseerd op een langjarige statistiek van aandelenrendementen. Het verstrijken van een jaar zal één nieuw gegeven opleveren voor die statistiek. Dat zal de totale uitkomst nauwelijks beïnvloeden. De financiële positie zal daardoor veel stabieler worden en ook de benodigde premie zal heel stabiel kunnen zijn. Voor premieovereenkomsten en CDC regelingen zal het in te kopen pensioen veel stabieler zijn. Het zal dan ook niet langer nodig zijn om maandelijks de financiële positie te bepalen. 

Korten van pensioenen zal ook tot het verleden behoren. De ROL kent weliswaar ook regels voor het korten van pensioenen, maar de situatie waarin die van toepassing zijn, zijn zo extreem, dat in een dergelijk geval er alle begrip zal zijn voor het korten.

De marktrente speelt binnen de ROL nog maar een marginale rol. De afhankelijkheid van pensioenen van het beleid van de ECB zal daardoor veel kleiner worden.