Analyse van een beurskrach

Hoe goed is Koopkrachtig Solidair Pensioen bestand tegen een beurskrach? Volgens proefberekeningen goed, maar dat zegt u waarschijnlijk weinig. Daarom proberen wij uit te leggen hoe het principe werkt.

Dat kan niet met een heel realistisch model. De beurs beweegt per uur en elk uur is er een palet van mogelijkheden hoe deze beweegt. Pensioenfondsen beleggen niet in één beurs, maar in een heleboel beurzen. Elke maand komen er deelnemers bij en gaan er deelnemers af, onder andere door overlijden. Elke maand komt er pensioenvermogen bij en gaat er pensioenvermogen af. En dit loopt allemaal door elkaar heen.

Als wij dit tot in de details zouden proberen uit te leggen, zou het u al duizelen voordat we begonnen zijn. Daarom maken we een eenvoudig model. Het leven bestaat uit vijf jaren en een jaar bestaat uit de stappen: beginstand, de beurs doet iets, de deelnemer doet iets, eindstand. Trekt u zich daarom niet te veel aan van de exacte getallen; het gaat om hoe het systeem werkt.

Laten we uitgaan van de volgende beurskoersen:

Jaar	Beurskoers
0	€ 10
1	€ 4
2	€ 5
3	€ 6
4	€ 7,50
5	€ 10

Een beurskrach werkt meestal met een dergelijk schema. Er is een grote klap naar beneden (60% in het voorbeeld), waarna de beurs weer langzaam opkrabbelt. In het echte leven gaat dat opkrabbelen nog een stuk langzamer, maar om het overzichtelijk te houden beperken we het hier tot vijf jaar.

Laten we eens kijken naar een gepensioneerde. Die wil een pensioen van vijf jaar lang € 2.000 en legt daarvoor dus € 10.000 in. De koers is € 10; hij kan dus 1.000 aandelen kopen.

Een jaar later is de koers gekelderd naar € 4. Hij wil een uitkering van € 2.000; daarvoor moet hij 500 aandelen verkopen. Hij heeft dan nog 500 aandelen over.

Een jaar later zijn die aandelen gestegen naar € 5. Hij heeft dan € 2.500. Voor een uitkering van € 2.000 moet hij 400 aandelen verkopen. Hij heeft dan nog 100 aandelen over.

Een jaar later zijn die gestegen naar € 6. Hij heeft in totaal dan dus € 600. Dat is niet voldoende voor de volgende uitkering van € 2.000.

In schema:

	Aantal aandelen	Koers	Kapitaal
Start (jaar 0)	1.000	€ 10	€ 10.000
Koersval	1.000	€ 4	€ 4.000
Uitkering € 2.000 (jaar 1)	500	€ 4	€ 2.000
Koers stijgt naar € 5	500	€ 5	€ 2.500
Uitkering € 2.000 (jaar 2)	100	€ 5	€ 500
Koers stijgt naar € 6	100	€ 6	€ 600
Uitkering slechts € 600 (jaar 3)	0	0	0

In veel beschouwingen ziet u dit effect van een beurskrach terugkomen. Dit kunnen we natuurlijk niet zo laten gebeuren; we moeten iets doen om dit risico op te vangen.

Bij Koopkrachtig Solidair Pensioen lossen we dat op door het instapbedrag te verhogen.

	Aantal aandelen	Koers	Kapitaal
Start (jaar 0)	1.700	€ 10	€ 17.000
Koersval	1.700	€ 4	€ 6.800
Uitkering € 2.000 (jaar 1)	1.200	€ 4	€ 4.800
Koers stijgt naar € 5	1.200	€ 5	€ 6.000
Uitkering € 2.000 (jaar 2)	800	€ 5	€ 4.000
Koers stijgt naar € 6	800	€ 6	€ 4.800
Uitkering € 2.000 (jaar 3)	466,67	€ 6	€ 2.800
Koers stijgt naar € 7,50	466,67	€ 7,50	€ 3.500
Uitkering € 2.000 (jaar 4)	200	€ 7,50	€ 1.500
Koers stijgt naar € 10	200	€ 10	€ 2.000
Uitkering € 2.000 (jaar 5)	0	€ 10	€ 0

Het grote bedrag dat erbij komt is doordat we het voorbeeld sterk vereenvoudigd hebben. Maar bij beleggen in aandelen van verplichtingen op heel korte termijn zou een dergelijke verhouding wel eens realiteit kunnen worden. Fondsen zullen daarom voor de korte termijn niet kiezen voor 100% aandelen.

Dit is de situatie van een beurskrach net op de begindatum. Maar meestal is er geen beurskrach. Dan blijft de koers dus bijvoorbeeld € 10. Dan wordt het schema als volgt:

	Aantal aandelen	Koers	Kapitaal
Start (jaar 0)	1.700	€ 10	€ 17.000
Koers blijft hetzelfde	1.700	€ 10	€ 17.000
Uitkering € 2.000 (jaar 1)	1.500	€ 10	€ 15.000
Koers blijft hetzelfde	1.500	€ 10	€ 15.000
Uitkering € 2.000 (jaar 2)	1.300	€ 10	€ 13.000
Koers blijft hetzelfde	1.300	€ 10	€ 13.000
Uitkering € 2.000 (jaar 3)	1.100	€ 10	€ 11.000
Koers blijft hetzelfde	1.100	€ 10	€ 11.000
Uitkering € 2.000 (jaar 4)	900	€ 10	€ 9.000
Koers blijft hetzelfde	900	€ 10	€ 9.000
Uitkering € 2.000 (jaar 5)	700	€ 10	€ 7.000

We zien dat er een flink bedrag overblijft als we rekenen op een beurskrach die er niet komt. Met dat bedrag financieren we bij Koopkrachtig Solidair Pensioen de indexatie.

Maar laten we nu eens kijken naar een premiebetaler. Hij wil aan het eind € 10.000 hebben en gaat dus € 2.000 per jaar inleggen. Hoe ziet het schema er dan uit?

	Aantal aandelen	Koers	Kapitaal
Start (jaar 0)	0	€ 10	€ 0
Koersval	0	€ 4	€ 0
Inleg € 2.000 (jaar 1)	500	€ 4	€ 2.000
Koers stijgt naar € 5	500	€ 5	€ 2.500
Inleg € 2.000 (jaar 2)	900	€ 5	€ 4.500
Koers stijgt naar € 6	900	€ 6	€ 5.400
Inleg € 2.000 (jaar 3)	1.233,33	€ 6	€ 7.400
Koers stijgt naar € 7,50	1.233,33	€ 7,50	€ 9.250
Inleg € 2.000 (jaar 4)	1.500	€ 7,50	€ 11.250
Koers stijgt naar € 10	1.500	€ 10	€ 15.000
Inleg € 2.000 (jaar 5)	1700	€ 10	€ 17.000

We zien hier dat de premiebetaler vijf maal € 2.000 inlegt, maar een flinke winst kan aantekenen en op € 17.000 eindigt. Voor de premiebetaler is de beurskrach juist een winstbron. Hoe dat kan? Wel, hij stapt in net nadat de koersen gekelderd zijn. Hij verliest dus geen geld aan de krach zelf, maar verdient wel aan het herstel daarna. Hij heeft daardoor zelfs een hoger rendement dan wat aandelen gemiddeld doen (in het voorbeeld is het gemiddelde rendement nul, maar hij heeft wel € 7.000 extra).

We zien dat gepensioneerden verliezen aan de beurskrach, terwijl jongeren er juist bij winnen.

Let wel: het spiegelbeeld bestaat ook. In de jaren negentig was het gratis geld halen op de beurs totdat de dot-com crisis net over de rand van de eeuwwisseling de beurs in elkaar deed klappen. Bij zo’n scenario zijn juist de gepensioneerden spekkoper en jongeren de pechgeneratie.

Bij Koopkrachtig Solidair Pensioen berekenen we het risico voor elke generatie apart. Maar neem eens in ogenschouw wat er gebeurt als een fonds zowel premiebetalende deelnemers als gepensioneerden in portefeuille heeft. De ene groep maakt winst bij dit scenario en de andere verlies. De winsten en verliezen op de beurs worden niet gedragen door het individu, maar door het collectief. Heb je als fonds beide groepen, dan streep je verlies tegen winst weg.

Dit is een van de oorzaken waardoor Koopkrachtig Solidair Pensioen met zo veel zekerheid een koopkrachtig pensioen kan leveren.

Voor alle duidelijkheid: in de rekenregels van Koopkrachtig Solidair Pensioen wordt geen rekening gehouden met risicodeling tussen jong en oud. Wij stellen als eis, dat elke generatie op zich alle risico’s in voldoende mate moet kunnen opvangen en baseren daar onze rekenregels op. Maar als je daarna een fonds samenstelt waar verschillende generaties hun risico’s delen, dan wordt de zekerheid van uw pensioen nog eens extreem veel groter.

Nieuwsbrief 28 13 juli 2025