Beleggingsresultaten

Het ene na het andere alarmerende bericht over de beleggingsresultaten van de grote pensioenfondsen. Niet alleen op zich zijn de resultaten mager; ook in vergelijking met de benchmark blijven ze achter.
Een benchmark is een standaard beleggingsportefeuille die wordt gebruikt om resultaten te vergelijken. Voor beleggingen in Nederlandse aandelen zou je bijvoorbeeld de AEX kunnen gebruiken. Je vergelijkt dan jouw beleggingsresultaten met die van een fictieve belegger die fantasieloos belegt in precies de aandelen die samen de AEX vormen. Als bijvoorbeeld de benchmark 5% is gestegen en jij hebt 7% rendement gemaakt, dan moet je 5% van jouw verdienste toeschrijven aan het sentiment van de markt, waar je niets aan kan doen, en 2% heb je verdiend door het met jouw kennis en inspanningen  beter te doen. Als jij 6% verlies hebt gemaakt, maar de benchmark heeft 10% verloren, dan heb je met jouw kennis en inspanningen 4% weten te redden.

De berichten die nu rondgaan, vertellen dat de resultaten van de pensioenfondsen achterblijven bij een voor de hand liggende benchmark. De resultaten van de fondsen waren dus slechter dan die van een belegger die fantasieloos achter een standaard aanloopt.

Zijn pensioenfondsen erin geslaagd om de grootste klunzen uit de beleggingswereld te strikken? Het staat u vrij om dat te denken.
Heeft het te maken met activistisch beleggen? Dat zal ongetwijfeld een rol spelen. Als je twee doelen tegelijk nastreeft, dan gaat het ene doel altijd ten koste van het andere. Over hoe groot die rol is, laat ik mij niet uit.

Ik wil een andere verklaring te berde brengen en wel het gehanteerde risicomodel. De rekenrente is een belangrijk onderdeel van dat risicomodel. Er is al veel discussie over hoe hoog die rekenrente is en of die niet omhoog kan. Maar zeker zo belangrijk is de manier waarop die rekenrente beweegt. De rekenrente wordt geacht gelijk te zijn aan de marktrente en beweegt dus op en neer met de marktrente. Dat bewegen vormt een risico voor pensioenfondsen, het zogenoemde renterisico. Het is een boekhoudkundig risico voor de korte termijn. Het heeft weinig te maken met de veiligheid van uw pensioen, maar alles met de boekhoudkundige balans die die fonds bij toezichthouder DNB moet inleveren. Als die er niet goed uitziet, dan wordt er actie van DNB verwacht.

En dus gaan fondsen actief hun renterisico afdekken. Ze kopen bijvoorbeeld rentederivaten. Dat zijn contracten die winst opleveren als pensioenfondsen verlies lijden door een dalende rekenrente en die verlies opleveren als ze winst maken door een stijgende rekenrente. Die winsten en verliezen strepen ze op hun balans dan tegen elkaar weg en dat geeft rust in de relatie met DNB.

Echter, de winsten en verliezen als gevolg van het schommelen van de rekenrente zijn boekhoudkundige winsten en verliezen, terwijl de verliezen en winsten uit derivaten echte verliezen en winsten zijn. “Afdekken van renterisico” is dus een in pensioenland geëigende manier om boekhoudkundige risico’s op korte termijn te beheersen, maar in werkelijkheid vergroten ze juist het risico van uw pensioen op lange termijn.

Dit illustreert een evident risico van het werken met modellen en vooral van een blind vertrouwen daarin. Als een model niet klopt ga je heel verkeerde beslissingen nemen. Een eis die geldt voor iedereen die werkt met modellen is dan ook, dat je geregeld even een stap achteruit zet en je afvraagt: als ik nu geen model zou hebben maar alleen mijn gezonde verstand, zou ik dan hetzelfde doen? Is het antwoord nee, dan is het zaak om het model nog eens kritisch onder de loep te nemen.

Ook bij Koopkrachtig Solidair Pensioen werken we met een model. Maar een model dat intuïtief goed te begrijpen is, zodat de gezond-verstand-toets makkelijk te maken is.

Nieuwsbrief 2024 – 30 28 juli 2024