Fiets en auto

Pieter werkt in Amersfoort en hij woont in Putten. Elke dag stapt hij op de fiets om de twintig kilometer heen en ’s avonds weer terug af te leggen. Soms heeft hij wind mee, soms tegen. Dat calculeert hij in en zo is hij altijd op tijd op zijn werk en op een prettige tijd thuis.

Het gaat goed met Pieter. Hij spaart wat geld van zijn salaris en op enig moment kan hij zich een auto veroorloven. Dat is veel comfortabeler dan de fiets. Hij gaat nu ook later van huis, omdat hij via de A28 in een vloek en een zucht op zijn werk is.

Maar het gaat ook goed met Nederland. Pieter is niet de enige die op dat tijdstip van de A28 gebruik wil maken. Steeds vaker staat er file. Daardoor duurt de reis naar zijn werk langer. Steeds vaker komt Pieter te laat op zijn werk en op enig moment is te laat komen de standaard geworden.

Pieter geeft de file de schuld van het te laat komen. Door die file is het niet meer mogelijk om op tijd op zijn werk te komen. Hij stelt werktijdverkorting voor. Hij begint later en gaat eerder naar huis. Uiteraard levert hij hiervoor geen salaris in, want hij is immers even lang van huis.

Heeft Pieter gelijk? Is de file de schuld van het te laat komen? Natuurlijk zorgt de file voor een flink langere reistijd dan eerder. Maar voordat hij een auto had ging hij altijd op de fiets. Toen kwam hij altijd op tijd en met de fiets zou hij geen last van de file gehad hebben. Is de keuze voor de auto niet de werkelijke oorzaak van het te laat komen?

Tot 2007 hadden we in Nederland een pensioenstelsel gebaseerd op de Actuariële Principes Pensioenfondsen. Daarin was sprake van een prudent gekozen rekenrente. Dat betekent een rekenrente die pensioenfondsen gemakkelijk konden maken. Zo gemakkelijk, dat er altijd wel geld overbleef om te indexeren. Een koopkrachtig pensioen was de standaard, zoals op tijd komen voor Pieter de standaard was.
In 2007 kwam het Financieel ToetsingsKader. Een technisch hoogstandje vergeleken bij wat we daarvoor hadden, zoals de auto dat voor Pieter was. Maar al na een jaar verdween de vanzelfsprekendheid van een koopkrachtig pensioen, zoals bij Pieter het op tijd komen bijna nooit meer voorkwam. En net als Pieter deed met de file, werd de schuld gegeven aan een element dat in de vorige situatie helemaal geen rol speelde: de rentestand.

Als Pieter nooit was overgestapt naar de auto, zou hij zijn blijven fietsen en op tijd blijven komen. Als we nooit naar het FTK zouden zijn overgestapt, zou (afgezien van het crisisjaar 2008 zelf) het pensioen koopkrachtig zijn gebleven.
Maar ja, die auto is voor Pieter natuurlijk wel een stuk comfortabeler dan de fiets. En de kwantitatieve rekenmodellen staan voor pensioenfondsbesturen natuurlijk wel wat stoerder dan de natte vinger van de Actuariële Principes Pensioenfondsen.

Koopkrachtig Solidair Pensioen combineert de voordelen van beide systemen. Wij werken met een rekenrente die gemakkelijk gerealiseerd kan worden, waardoor er zo goed als altijd volledig geïndexeerd kan worden. Maar we nemen van het FTK over dat we de berekeningen doen met een kwantitatief model, zodat fondsen precies weten hoeveel risico zij lopen en nauwkeurig kunnen bijsturen als het tegenzit.

Nieuwsbrief 43 – 26 oktober 2025