Mea culpa?

We schrijven begin jaren negentig. Ik werk als jongste bediende bij de Verzekeringskamer, meer dan tien jaar voor de fusie met De Nederlandsche Bank. Ik mag een keer als invaller notuleren in een project dat Actuariële Principes heet en maak een intelligente opmerking. Daarom word ik gevraagd permanent bij de werkgroep aan te sluiten.
We moeten regels bedenken om een nieuwe Europese Richtlijn voor verzekeringstoezicht te implementeren. We bedenken nieuwe regels voor de rekenrente in een tijd dat we 4% gewend zijn, maar de marktrente rond de 8% ligt. Met wat handjeklap binnen de projectgroep bedenken we een systeem, waarbij de rekenrente in een bepaald ritme afhankelijk van de beleggingen in de toekomst zal dalen van de huidige 8% naar 4%. Voor verzekeraars die niet over een computer beschikken bedenken we de toereikendheidstoets, waarmee ze alles wat moeilijk is naar boven mogen afronden.
Zelf gebruik ik de computer op mijn bureau voor tekstverwerking en om de analyses van de jaarverslagen die ik tot voor kort met pen en papier deed nu geautomatiseerd uit de computer te laten komen. Ik heb een paar collega’s die me wat van Lotus 1-2-3 (wat later Excel zal worden) laten zien, maar zelf doe ik niet zo veel met die moderne techniek.
Als wij de Actuariële Principes in 1994 hebben uitgebracht gaan de bovenburen van pensioentoezicht aan de slag. In 1997 verschijnen de Actuariële Principes voor Pensioenfondsen.
Maar omdat de pensioenkoepels wat andere feedback hebben gegeven dan het Verbond van Verzekeraars zijn beide principes onderling niet consistent. Dus komt er rond de eeuwwisseling een nieuw project: Nieuwe Actuariële Principes, later Financieel ToetsingsKader genaamd. En er komt een nieuwe projectgroep om dat naar eenentwintigste-eeuwse standaard te doen. Deze nieuwe mensen komen uit de wereld van optiehandel en beleggingsfondsen en hebben ervaring met geavanceerde computermodellen. Ze doen schamper over onze handjeklapvoorschriften en laten zien hoe je dat met een computer nauwkeurig allemaal kunt uitrekenen.
Ik begrijp niet alles, maar deze mensen weten het allemaal met veel overtuiging te brengen. Hun wetenschappelijk onderbouwde computermodellen zijn toch heel wat professioneler dan de handjeklapvoorschriften die wij geproduceerd hadden. Ik stel nog een paar vragen en krijg daar antwoorden op. De details van die antwoorden gaan wat langs me heen maar ik wil niet dom lijken en ik begrijp er voldoende van om ermee aan het werk te gaan.

Ruim tien jaar later krijg ik als zelfstandig ondernemer een opmerking van een klant die me ineens doet twijfelen aan dit nieuwe systeem. En weer ruim tien jaar later schrijf ik dit artikel. De twijfel heeft inmiddels plaatsgemaakt voor een gedetailleerde analyse waarom dat systeem ondeugdelijk is. En dan komt het besef boven, dat de vraag die ik twintig jaar geleden stelde precies ging over het verschil in karakter tussen beleggingsfondsen en pensioenfondsen. Ik begreep het antwoord niet, omdat het niet klopte.

Was het anders gegaan als ik toen had doorgevraagd? Zou doorgaan tot het gaatje het besef hebben opgeleverd dat het model dat men bouwde niet geschikt was voor pensioenfondsen? We zullen het nooit weten.
Want ik heb niet doorgevraagd. Ik had de vinger op de zere plek en ik liet hem weer los. Ik liet me afbluffen door modellenbouwers die dachten de wijsheid in pacht te hebben. Ik geloofde deze nieuwkomers die met Engels jargon de indruk wekten op een veel hoger niveau te opereren dan ik. Deze nieuwkomers die zich met vaderlijk geduld naar me toebogen om het nog maar een keer uit te leggen. U moet me maar vergeven dat ik toen niet van me af heb gebeten.

Nieuwsbrief 2024 – 13 31 maart 2024